Hans van Leest: “Ik ben even weg voor Provide Care”

Hans van Leest: “Ik ben even weg voor Provide Care”

Hans van Leest werd uitgezonden naar Goma

Oorlogen worden altijd groots besproken in het nieuws, maar de verhalen achter ‘de oorlog’ komen veel minder vaak aan bod. Voor zover er ‘de oorlog’ is, want voor iedere militair is zijn of haar uitzending anders. Door het gebied waar naartoe gegaan wordt, de situatie, de gebeurtenissen, maar vooral ook door de eigen persoonlijkheid en insteek. In deze serie belichten we iedere keer een veteraan en diens verhaal.

Het is een zaterdagochtend in augustus 1994 als de telefoon gaat bij Hans van Leest. Hij krijgt het verzoek om te kijken om chauffeurs te regelen voor een uitzending naar Goma, een stad in Congo op de grens met Rwanda. Binnen een week is de uitzending een feit en de voorbereidingen zijn verre van ideaal.

Doel is voedsel en medicijnen leveren aan de honderdduizenden gevluchte Hutu’s waaronder veel mannen die net vijfhonderdduizend tot één miljoen Tuti’s en gematigde Hutu’s hebben afgeslacht. Ze zijn gevlucht voor de dreiging van een immens Tutsi leger en zitten met honderdduizenden in kampen. “Vol verwachting klopte mijn hart” , vertelt Hans cynisch: “Wij komen mensen helpen.” “Toen ik landde was er meteen ee zwoele geur, een bloemengeur. Maar vervolgens reden we de stad in en stelde ik de vraag waarom een stuk was afgezet. Daar lag 30.000 man begraven en verderop 20.000 kreeg ik te horen.”

Roadblock
Zijn onderdeel doet voornamelijk de logistiek. Zo dient de stad Uriva een zending te krijgen , wat een verre en barre tocht oplevert. “Niemand van ons was er ooit geweest. Onderweg moesten we al snel van het asfalt af en over geitenpaden rijden, tot we uiteindelijk aangehouden werden bij een roadblock. Daar konden we in de praktijk brengen wat we in Woensdrecht hadden geleerd.” De instructie blijkt even simpel als risicovol. Stoppen is gevaarlijk, doorrijden eveneens en de keuze dient op basis van de situatie gemaakt te worden. Doordat de militairen gewapend zijn, mogen ze na een gesprekje doorrijden.
Na het succesvol afronden van deze opdracht, volgt een tweede rit naar Uriva. “Onderweg kwamen we hetzelfde roadblock tegen mét diezelfde kerel met zonnebril, maar nu was iedereen gewapend. We werden aangehouden en moesten onze wapens inleveren. Intussen kwamen er steeds meer dronken of stonede militairen bij.” Het gezelschap wordt zogezegd voor de eigen veiligheid gevangen gezet in Uriva. Daar weet een van de Nederlanders contact te leggen met Den Haag die het kamp informeert.

Vluchten
Via Den Haag komt er ook een overlijdensbericht van de moeder van een van de soldaten binnen. Verkleedt als hulpverlener smokkelt Hans de soldaat naar een vliegveld, vanwaar de collega veilig in Goma belandt. Hans keert via hulpverleners terug bij zijn kameraden. “Wat als ze het gemerkt hadden, heb ik naderhand wel eens gedacht. Maar toen waren we blij dat die jongen naar huis kon.” Nadat er duizend euro geld voor de ‘verleende bewaking’ wordt betaalt, is ook de rest vrij om te gaan.

Gevaarlijk
Vijf weken na aankomst wordt de situatie te gevaarlijk. “In de avond mochten we de tenten niet meer uit en vlogen de kogels er soms doorheen, ‘s ochtends werden we wakker met om de tent allemaal lijken.” Vertrek is de enige optie en dat valt Hans zwaar: “Ik zat bijna te janken toen we onderweg over het kamp vlogen.”

Het resultaat, de mensen die ze hebben geholpen, weegt volgens Hans absoluut op tegen de vijf geestelijk en fysiek zware weken. Dat de missie in de Nederlandse geschiedenis relatief onbekend is, komt door het drama in Srebrenica. Nederland is Goma grotendeels vergeten, bij Hans blijft er echter altijd iets knagen en hij verwerkt de missie nooit helemaal.

Jaren later wordt hij op aandringen van een hoger geplaatste officier naar een militair psycholoog gestuurd. Die spoort hem aan zijn verhalen op papier te zetten. Na ruim een jaar werken, verschijnt het document ‘Ik ben even weg voor Provide Care.’ Het schrijven is in eigen beheer uitgebracht. Inmiddels is Hans van Leest met pensioen en secretaris van het Veteranen Ontmoetings Centrum. Daar praat hij regelmatig over zijn ervaringen en het is tevens de plek voor belangstellende om het boekje te krijgen.