Waarom een anjer voor veteranen het onstaan.

In 2005 is in Nederland de Witte Anjer geïntroduceerd als uiting van waardering voor Nederlandse veteranen. Op speciale evenementen zoals de Anjerconcerten en tijdens de Nederlandse Veteranendag worden aan de bezoekers anjers verstrekt om zo hun waardering voor Nederlandse veteranen te tonen.

Zaterdag 29 juni 1940, anderhalve maand na het begin van de Duitse bezetting, was het de eerste verjaardag van een lid van het Koninklijk Huis, namelijk die van Prins Bernhard. De Nederlandse bevolking greep geheel spontaan die dag om hun grote onvrede met de bezetting te uiten en om de bezetter te tonen dat hun hart bij de Koninklijke familie lag.

Overal in het land stak men 29 juni 1940 de vlag uit en werden standbeelden van leden van het koninklijk huis onder bloemen bedolven. Demonstratief gingen veel Hagenaars die dag witte anjers en een oranje strikje dragen, mede op initiatief van de familie van Ronnie van Cleef. In Amsterdam waren op 28 juni al bloemen gelegd bij het Emma monument en portretten van de Koninklijke familie geplaatst. Padvinders maakten van de bloemen een “B” van Bernhard op het gazon. Een draaiorgel speelde er het Wilhelmus dat door de duizenden toeschouwers werd meegezongen. Bij het gesloten paleis Soestdijk werden bloemen aan de hekken aangebracht door honderden mensen die minutenlang bleven staan.

In Den Haag opende zaterdagochtend 29 juni hofmaarschalk jonkheer Laman Trip het felicitatieregister in paleis Noordeinde. Duizenden Hagenaars kwamen hierop af en in de loop van de middag ontstond een enorme menigte bij het paleis. Toen generaal Winkelman arriveerde om het register te tekenen brak de menigte in luid gejuich uit en werd het Wilhelmus ingezet. Er klonken kreten als “Leve de koningin”, “Oranje boven” maar ook “Weg met de Duitsers” en “Weg met Hitler”. NSB’ers trachten de bloemenhulde tegen te gaan, maar padvinders bewaakten nauwgezet de boeketten. De reactie van de Duitse bezetter bleef niet uit: minister van propaganda Joseph Goebbels was toevallig voor overleg in Den Haag en zag vanuit het paleis aan de Kneuterdijk de volksoploop richting het Noordeinde. Hijbeval onmiddellijk dat deze opstand tegen het Duitse gezag moest stoppen. De politie kreeg de opdracht om binnen het uur de mensenmassa te verspreiden anders zou er geschoten worden door het Duitse leger. De vlaggen moesten ook direct worden binnengehaald. De feestelijkheden werden inderdaad ook direct beëindigd. De Nederlanders voelden zicht echter gesterkt door hun eerste verzetsdaad.

De Duitse bezetter kwam direct na 29 juni met een aantal drastische maatregelen: Het werd de Nederlandse bevolking verboden om voortaan te vlaggen, Koninginnedag (toen nog 31 augustus) mocht niet langer worden gevierd. Het Wilhelmus mocht niet meer worden gezongen, de portretten van de koningin moesten uit alle openbare gebouwen worden verwijderd en alle straatnaam borden met de namen van de leden van het koninklijk huis moesten door andere namen worden vervangen. Scouting werd een verboden organisatie en generaal Winkelman werd met zijn staf in krijgsgevangenschap afgevoerd. Burgemeester De Monchy van Den Haag en hofmaarschalk jonkheer Laman Trip werden ontslagen.

Het dragen van de anjer krijgt door deze geschiedenis een bijzondere betekenis.

UNIFIL Veteranen liepen in 2005 tijdens het defilé in Wageningen met een witte anjer op de borst en herhaalden dat bij de Nationale Veteranendag in 2006 in Den Haag. In 2007 is de Stichting Anjer Veteranendag opgericht, die zich vervolgens tot doel heeft gesteld om de witte anjer voortaan op Veteranendag te laten fungeren als symbool van waardering en erkenning van alle Nederlanders voor hun oorlogs- en vredesmissieveteranen. De stichting heeft inmiddels een breed draagvlak gecreëerd voor dit symbool binnen de Nederlandse samenleving, want we kunnen anno 2024 vaststellen dat de viering van nationale Veteranendag niet meer zonder de witte anjer gebeurd. De stichting heeft tot doel om het witte anjer initiatief te continueren, te verstevigen en verder uit te bouwen. Een onderdeel van die activiteiten is voorlichting omtrent de achtergrond van het initiatief. Zou het vergelijk op mogen gaan, kan in dit verband gekeken worden naar een soortgelijke traditie in Engeland, waar rond de herdenking van slachtoffers van oorlogen, jaarlijks in november, gedurende een week lang de mensen rondlopen met een poppy (rode klaproos) op de borst, van premier, voetbalverslaggever tot nieuwslezer.

Het is daarom een uiterlijk kenmerk dat staat voor respect van de burgerbevolking voor de inzet van veteranen onder moeilijke omstandigheden en hun loyaliteit aan ons land.